Bijzondere zorgplicht van banken: Wat betekent de uitspraak van de Hoge Raad voor particuliere borgen?

Op 1 april 2016 heeft de Hoge Raad in de zaak ECLI:NL:HR:2016:543 een belangrijke uitspraak gedaan over de bijzondere zorgplicht van banken jegens particuliere borgen. De uitspraak draait om de vraag of een particuliere borg zich kan beroepen op dwaling wanneer hij onvoldoende is ingelicht over de risico’s van een borgtocht. Dit arrest onderstreept opnieuw dat banken een bijzondere zorgplicht hebben om ervoor te zorgen dat een borg volledig begrijpt waar hij zich toe verbindt.

In deze blog bespreken we de kern van deze uitspraak, de gevolgen ervan en wat particulieren en ondernemers kunnen doen als ze in een soortgelijke situatie belanden.

De feiten van de zaak

De zaak draaide om een particulier, [verzoeker], die zich borg stelde voor een schuld van een kennis, [betrokkene], aan Aruba Bank en Island Finance Aruba. Op het moment dat de borgtocht werd afgesloten, was [betrokkene] failliet verklaard, maar had hij hiertegen hoger beroep ingesteld. [Verzoeker] ging ervan uit dat door het aangaan van de borgtocht het faillissement zou worden afgewend, waardoor de schuldenaar in staat zou zijn zijn financiële verplichtingen na te komen.

Kort na het sluiten van de borgtocht werd het faillissementsberoep echter geroyeerd, en de schulden bleven bestaan. Toen de bank vervolgens de borg aansprak om de schuld te betalen, beriep [verzoeker] zich op dwaling en stelde dat hij de borgtocht nooit zou zijn aangegaan als hij volledig op de hoogte was geweest van de risico’s. Hij vernietigde de borgtocht buitengerechtelijk.

Echter, het Gemeenschappelijk Hof van Justitie oordeelde dat de bank de borg mocht houden aan de overeenkomst en dat de dwaling voor rekening van de borg moest blijven. De Hoge Raad zag dit anders.

Het oordeel van de Hoge Raad: Bescherming voor particuliere borgen

De Hoge Raad vernietigde de uitspraak van het Gemeenschappelijk Hof en stelde dat banken een bijzondere zorgplicht hebben tegenover particuliere borgen. Dit betekent dat zij ervoor moeten zorgen dat een borg volledig en juist wordt geïnformeerd over de risico’s die hij loopt.

De kernpunten van de uitspraak:

• Banken hebben een bijzondere zorgplicht tegenover particuliere borgen.
• Een borg moet voldoende informatie krijgen over de financiële situatie van de hoofdschuldenaar.
• Een bank mag niet louter vertrouwen op de verklaringen van de schuldenaar bij het verkrijgen van een borgstelling.
• Een particuliere borg mag een beroep doen op dwaling als hij zich een te positieve voorstelling heeft gemaakt van de kans dat hij wordt aangesproken.

De Hoge Raad benadrukte dat zelfs als een particuliere borg een ervaren zakenman is, hij nog steeds bescherming geniet tegen ondoordachte beslissingen bij het aangaan van een borgtocht. Dit is belangrijk, omdat banken vaak geneigd zijn om hun bijzondere zorgplicht te relativeren wanneer de borg over enige zakelijke ervaring beschikt.

Wat betekent dit voor particuliere borgen en ondernemers?

Deze uitspraak is van groot belang voor particulieren en ondernemers die overwegen een borgtocht aan te gaan. Een borgtocht is een serieuze verplichting die grote financiële gevolgen kan hebben. Banken hebben de plicht om particulieren die zich als borg verbinden, grondig te informeren en te beschermen tegen ondoordachte beslissingen.

Als een bank zijn zorgplicht niet naleeft, kan een borg zich beroepen op dwaling en de borgtocht mogelijk vernietigen. Dit kan cruciaal zijn om te voorkomen dat iemand aansprakelijk wordt gehouden voor andermans schulden zonder dat hij goed begreep wat hij tekende.

Praktische gevolgen

• Toekomstige borgen moeten beter worden geïnformeerd. Banken kunnen niet langer verwachten dat particulieren zonder gedegen advies borgtochten ondertekenen.
• Banken moeten actiever onderzoek doen. Ze mogen niet blindelings vertrouwen op verklaringen van de schuldenaar en moeten de borg zelf informeren.
• Borgen kunnen sneller een beroep doen op dwaling. Als blijkt dat een bank zijn zorgplicht heeft geschonden, kan de borgtocht vernietigbaar zijn.

Wat kun je doen als je in een soortgelijke situatie zit?

Als je een borgtocht bent aangegaan en achteraf ontdekt dat je onvoldoende bent geïnformeerd over de risico’s, kun je actie ondernemen. Banken hebben een zorgplicht, en als ze deze niet zijn nagekomen, kan dat grond zijn voor vernietiging van de borgtocht.

• Controleer of je volledig bent geïnformeerd. Heb je alle risico’s goed kunnen overzien op het moment van tekenen?
• Bekijk of er sprake was van dwaling. Ben je uitgegaan van verkeerde informatie of verkeerde verwachtingen?
• Schakel juridische hulp in. Borgtochten zijn juridisch complex, en het aantonen van een zorgplichtschending vereist expertise.
• Protesteer tijdig bij de bank. Laat schriftelijk weten dat je bezwaar maakt tegen de borgtocht en waarom.

Conclusie: Banken moeten hun zorgplicht serieus nemen

Deze uitspraak van de Hoge Raad laat zien dat banken niet zomaar zonder consequenties borgtochten kunnen laten ondertekenen door particulieren zonder deze volledig te informeren. De bijzondere zorgplicht van banken wordt steeds belangrijker in het beschermen van consumenten en ondernemers tegen financiële valkuilen.

Ben jij particulier of ondernemer en heb je problemen met een borgtocht of andere bankzaken? Wij helpen je graag. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek en ontdek wat jouw juridische mogelijkheden zijn.