Bancaire zorgplicht: Wat houdt het in en wat zijn uw rechten?

De bancaire sector vervult een essentiële rol in onze samenleving. Banken bieden financiële producten en diensten aan consumenten en bedrijven, en hebben daardoor een bijzondere verantwoordelijkheid. Dit heeft geleid tot de bancaire zorgplicht, een juridische verplichting voor banken om hun klanten te beschermen tegen onverantwoordelijke financiële risico’s.

Maar wat houdt deze zorgplicht precies in? Wat zijn de gevolgen als een bank deze zorgplicht schendt? En wat kunt u als klant doen als u schade lijdt door nalatig handelen van uw bank? In deze uitgebreide blog bespreken we alles wat u moet weten over de bancaire zorgplicht, inclusief de juridische grondslagen, voorbeelden uit de praktijk en uw rechten als gedupeerde.

Wat is de bancaire zorgplicht?

De bancaire zorgplicht is een wettelijke en jurisprudentiële verplichting die bepaalt dat banken zorgvuldig moeten omgaan met hun klanten. Dit betekent dat banken:

• Klanten goed moeten informeren over financiële risico’s.
• De financiële situatie van hun klanten moeten analyseren voordat zij financiële producten aanbieden.
• Onverantwoorde leningen of financiële producten moeten voorkomen.
• Consumenten en ondernemers moeten beschermen tegen onnodige financiële risico’s.

De zorgplicht geldt niet alleen voor particuliere klanten, maar ook voor zakelijke klanten en in sommige gevallen zelfs voor derden, zoals borgstellers of echtgenoten van ondernemers die leningen afsluiten. Binnen de bancaire zorgplicht wordt onderscheid gemaakt tussen twee vormen:

Algemene zorgplicht

De algemene zorgplicht is verankerd in de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit betekent dat banken verplicht zijn om zorgvuldig en transparant te handelen in het belang van hun klanten. Zij moeten ervoor zorgen dat klanten voldoende informatie krijgen over producten en diensten, zodat zij goed geïnformeerde beslissingen kunnen nemen.

Bijzondere zorgplicht

De bijzondere zorgplicht gaat verder dan de algemene zorgplicht en is ontwikkeld in de rechtspraak. Banken moeten in sommige gevallen hun klanten actief beschermen tegen onverantwoorde financiële beslissingen. Dit geldt vooral bij complexe financiële producten of situaties waarin een klant financieel kwetsbaar is.

De bijzondere zorgplicht strekt zich uit over:

De precontractuele fase: Banken moeten potentiële klanten voldoende informeren over de risico’s voordat een contract wordt afgesloten.

De contractuele fase: Banken moeten klanten blijven informeren over ontwikkelingen die hun financiële positie kunnen beïnvloeden.

De postcontractuele fase: Banken mogen hun verantwoordelijkheid niet zomaar loslaten, bijvoorbeeld bij restschulden of risicovolle beleggingen.

Wat is een schending van de bancaire zorgplicht?

Een bank schendt haar zorgplicht als zij nalatig handelt en daardoor schade veroorzaakt bij haar klant. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, zoals:

• Onvoldoende onderzoek naar de financiële situatie van de klant ➝ Bijvoorbeeld als een bank een te hoge lening verstrekt zonder goed te controleren of de klant deze kan terugbetalen.
• Onjuiste of onvolledige informatie verstrekken ➝ Bijvoorbeeld als een bank een klant niet waarschuwt voor de risico’s van een risicovol beleggingsproduct.
• Overkreditering toestaan ➝ Bijvoorbeeld als een bank een hypotheek verstrekt die niet past bij het inkomen van de klant, waardoor deze in financiële problemen komt.
• Onterecht beëindigen van een kredietovereenkomst ➝ Bijvoorbeeld als een bank een kredietovereenkomst opzegt zonder gegronde reden, terwijl de klant nog aan zijn verplichtingen voldoet.
• Niet waarschuwen voor aanzienlijke financiële risico’s ➝ Bijvoorbeeld als een bank ondernemers niet informeert over mogelijke wetswijzigingen die impact kunnen hebben op hun bedrijfsvoering.

Aansprakelijkheid van banken bij schending van de zorgplicht

Wanneer een bank haar zorgplicht schendt en dit leidt tot schade voor de klant, kan de bank aansprakelijk worden gesteld. Om tot aansprakelijkheid te komen, moeten de volgende elementen worden bewezen:

De zorgplicht is geschonden

U moet kunnen aantonen dat de bank niet heeft voldaan aan haar verplichtingen, bijvoorbeeld door:

• Het verstrekken van onvolledige of verkeerde informatie.
• Het niet onderzoeken van uw financiële situatie.
• Het adviseren van risicovolle producten zonder waarschuwing.

Er is schade ontstaan

U moet aantonen dat u financieel nadeel heeft geleden door de nalatigheid van de bank. Dit kan bijvoorbeeld een restschuld, een verlies op een beleggingsproduct of een niet-terugbetaalbare lening zijn.

Er is een causaal verband

De schade moet direct het gevolg zijn van de schending van de zorgplicht. U moet bewijzen dat de bank haar zorgplicht niet is nagekomen en dat u daardoor schade heeft geleden.

Er is tijdig geklaagd

Volgens artikel 6:89 BW moet u binnen een redelijke termijn klagen over de schending van de zorgplicht. Wacht u te lang, dan kan de bank zich beroepen op de klachtplicht en kan uw claim worden afgewezen.

Wat kunt u doen bij schending van de bancaire zorgplicht?

Als u schade heeft geleden door een nalatige bank, kunt u de volgende stappen ondernemen:

• Klacht indienen bij de bank: Dien een schriftelijke klacht in bij uw bank en geef aan waarom u denkt dat de zorgplicht is geschonden. Vraag om een oplossing, zoals compensatie of herstel van de fout.
• Klacht indienen bij een toezichthouder: Als de bank niet naar tevredenheid reageert, kunt u een klacht indienen bij: Autoriteit Financiële Markten (AFM) of de Nederlandsche Bank (DNB). Deze instanties houden toezicht op banken en kunnen maatregelen treffen bij ernstige overtredingen.
• Schadevergoeding eisen: Als de zorgplichtschending heeft geleid tot financiële schade, kunt u proberen een schadevergoeding te krijgen. Dit kan via een schikking met de bank of via een juridische procedure.
• Juridisch advies inwinnen: Een gespecialiseerde advocaat in financieel recht kan u helpen om uw positie te versterken en te bepalen of u een juridische procedure moet starten.

Praktijkvoorbeelden van zorgplichtschendingen

Overkreditering bij hypotheken

Een consument krijgt een hypotheek op basis van een toekomstig inkomen (bijvoorbeeld een promotie die nog niet zeker is). Als de promotie niet doorgaat en de consument de hypotheeklasten niet kan dragen, kan dit een zorgplichtschending van de bank zijn.

Renteswaps en risicovolle beleggingsproducten

Een kleine ondernemer krijgt van de bank een renteswap aangeboden ter bescherming tegen rentestijgingen. De bank licht de ondernemer echter onvoldoende in over de risico’s. Als de rente vervolgens daalt en de ondernemer veel geld verliest, kan de bank aansprakelijk worden gesteld.

Conclusie: Banken hebben een zorgplicht, maar wat als dit wordt geschonden?

De bancaire zorgplicht is bedoeld om consumenten en ondernemers te beschermen tegen onverantwoorde financiële risico’s. Als een bank haar zorgplicht schendt, kan dit leiden tot aanzienlijke financiële schade.

Denkt u dat uw bank haar zorgplicht heeft geschonden? Onderneem dan snel actie! Dien een klacht in, schakel een financieel specialist in en bekijk of u schadevergoeding kunt eisen. Neem vandaag nog contact op met Financieel Recht Advocaten.