Registratie in een waarschuwingsregister: verhoogd risico op gegevensdeling binnen samenwerkingsverbanden?

Wanneer een financiële instelling u registreert in een waarschuwingsregister zoals het Intern Verwijzingsregister (IVR) of het Extern Verwijzingsregister (EVR), kan dit grote gevolgen hebben voor uw financiële positie. Door de invoering van de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) is het risico op bredere gegevensdeling toegenomen, waardoor uw financiële situatie en privacy verder onder druk kunnen komen te staan. In dit artikel bespreken we de impact van dergelijke registraties, de risico’s van informatie-uitwisseling en wat u kunt doen om hiertegen in verzet te komen.

1. Wat zijn het IVR en EVR en hoe raakt dit uw financiële positie?

Wanneer een bank of verzekeraar vermoedt dat een klant zich schuldig heeft gemaakt aan fraude of een ander risicoverhogend incident, kan deze besluiten de persoonsgegevens van de klant op te nemen in interne of externe waarschuwingsregisters. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben voor de financiële toekomst van de betrokkene.

• Intern Verwijzingsregister (IVR): Dit register is uitsluitend toegankelijk binnen de financiële instelling zelf en haar groepsmaatschappijen. Een registratie hierin duidt erop dat er een verhoogd risico is, bijvoorbeeld door een vermoeden van fraude of agressief gedrag jegens personeel. Andere banken of verzekeraars hebben geen toegang tot deze registratie. Het IVR is gekoppeld aan de Gebeurtenissenadministratie.
• Extern Verwijzingsregister (EVR): Dit register is wél inzichtelijk voor andere financiële instellingen en kan ertoe leiden dat een persoon geen nieuwe rekeningen, leningen of verzekeringen meer kan afsluiten. Opname hierin mag alleen plaatsvinden bij een bewezen betrokkenheid bij een incident, bijvoorbeeld fraude of witwassen. De standaardduur is maximaal 8 jaar, maar proportionaliteit en belangenafweging kunnen invloed hebben op de duur.

2. De impact van een registratie op gegevensdeling binnen samenwerkingsverbanden

Met de inwerkingtreding van de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) ontstaat een nieuw juridisch kader waarin banken, verzekeraars en overheidsinstanties in bepaalde gevallen persoonsgegevens mogen en soms moeten delen. Dit verhoogt het risico op bredere gegevensdeling in combinatie met een IVR- of EVR-registratie. Privacyorganisaties, zoals Privacy First, waarschuwen voor de impact van deze wet, omdat deze kan leiden tot grootschalige en heimelijke profilering van burgers. (Lees meer over de kritiek op de WGS door Privacy First).

Hoe werkt dit in de praktijk?

1. Melding in het kader van de Wwft en de WGS

• Banken zijn verplicht ongebruikelijke transacties te melden bij FIU-Nederland (artikel 23 Wwft).
• Informatie over financieel verdachte klanten kan worden gedeeld binnen samenwerkingsverbanden zoals het Financieel Expertise Centrum (FEC) of de Infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen (iCOV).
• Een klant die geregistreerd staat in het EVR vanwege een verdenking van fraude, witwassen of financiële criminaliteit, loopt een groter risico dat deze gegevens worden meegenomen in bredere samenwerkingsverbanden.

(Lees meer over de juridische grondslag en knelpunten van de WGS in deze memorie van toelichting).

2. Signalen vanuit de financiële sector

• Een EVR-registratie kan aanleiding zijn voor toezichthoudende instanties zoals de FIU of toezichthouders binnen samenwerkingsverbanden om extra onderzoek te doen.
• Dit kan resulteren in het delen van klantgegevens binnen het FEC of RIEC, wat kan leiden tot extra belemmeringen, zoals een verdere beperking van toegang tot financiële diensten.

3. Verband tussen IVR en WGS

• Hoewel een IVR-registratie intern blijft, kunnen financiële instellingen besluiten deze om te zetten naar een EVR als er voldoende bewijs is van ernstig financieel wangedrag.
• Zodra de EVR-registratie een feit is, vergroot dit de kans dat de informatie binnen een samenwerkingsverband wordt verwerkt, wat kan resulteren in onderzoeken door overheidsinstanties.

3. Moet u zich verzetten tegen een IVR- of EVR-registratie vanwege de WGS?

Gezien de toenemende verwevenheid van het financiële toezicht en de informatie-uitwisseling binnen samenwerkingsverbanden, is het absoluut aan te raden om bezwaar te maken tegen een onterechte registratie in het EVR, en in sommige gevallen zelfs tegen een IVR-registratie.

Belangrijke overwegingen:

Voorkomen van verdere informatieverspreiding

Een EVR-registratie kan ervoor zorgen dat meerdere instanties toegang krijgen tot uw gegevens via samenwerkingsverbanden. Dit kan resulteren in aanvullende onderzoeken of zelfs opsporingsmaatregelen.

Beperking van financiële schade

• Een registratie in het EVR kan leiden tot een afsluiting van bankrekeningen, leningen en verzekeringen, wat uw financiële positie ondermijnt.
• Zodra uw gegevens gedeeld worden in bredere samenwerkingsverbanden, wordt het nog lastiger om toegang te krijgen tot nieuwe financiële producten.

Inbreuk op privacyrechten (AVG & WGS)

• Banken en andere instellingen moeten zich houden aan de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Dit betekent dat een minder ingrijpende maatregel (bijvoorbeeld een IVR in plaats van een EVR) soms passender is.
• De WGS verplicht overheidsinstanties om een belangenafweging te maken bij het verwerken van persoonsgegevens, en een onterechte EVR-registratie kan ertoe leiden dat uw gegevens onrechtmatig breder gedeeld worden.

4. Conclusie: Verhoogde risico’s maken verzet noodzakelijk

Gezien de samenhang tussen EVR-registratie en bredere gegevensverwerking binnen samenwerkingsverbanden, is het in veel gevallen verstandig om juridische stappen te ondernemen tegen een (onterechte) opname in het EVR. Een IVR-registratie kan ook problematisch zijn als deze als opstap wordt gebruikt naar verdere registratie en gegevensuitwisseling.

Actie ondernemen:

• Vraag inzage in uw registratie op basis van de AVG.
• Maak bezwaar bij uw bank en onderbouw waarom de registratie disproportioneel is.
• Schakel een financieel recht-advocaat in als uw bezwaar wordt afgewezen.
• Dien een klacht in bij Kifid als de registratie door een verzekeraar of financiële instelling is gedaan.

Let op: Zodra een EVR-registratie in combinatie met een WGS-melding plaatsvindt, kan dit verstrekkende gevolgen hebben voor uw financiële mogelijkheden. Het is daarom van cruciaal belang om tijdig bezwaar te maken tegen een dergelijke registratie.

Wilt u opkomen tegen een EVR of IVR-registratie of vreest u dat de bank u zal melden binnen een samenwerkingsverband, neem dan vrijblijvend contact met ons op. We bekijken dan samen met u of we daar iets tegen kunnen doen.